Soğutma sistemlerinin 4 temel elemanı olduğunu bir önceki yazımda anlatmış ve açıklamalarını yapmıştım. Şimdi bu 4 elemanın çalışmasına katkı sağlayacak ve sistemin güvenli bir şekilde çalışmasını sağlayacak, yardımcı elemanları ve kontrol elemanlarını inceleyeceğiz.
İlk önce bu elemanları yazıp sonra tek tek açıklayalım.
Soğutma sistemlerinde kullanılan yardımcı ve kontrol elemanları şunlardır;
Manometreler
Termometreler
Alçak Ve Yüksek Basınç Presostatı
Diferansiyel Yağ Basınç Presostatı
Yağ Ayırıcı
Çek Valf
İşletme Termostatı
Basınç Düşürücü Vanalar
Ses Ve Titreşim Yutucular
Kurutucu Filtre
Sıvı Tankı
Gözetleme Camı
Selonoid Vanalar
Akümülatör
Isı Eşanjörü
Dört Yollu Vana
Servis Vanaları
1)Manometre: Kapalı bir sistemdeki basıncı ölçen alete denir. Soğutmada kullanılan manometreler çoğunlukla “yüksek basınç tarafı ” (0 atm ile 20 atm arası taksimatlı), kompresörden sonra ve “alçak basınç tarafı” (760 mmHg vakum ile 10 atm), kompresörden önce olarak iki adet kullanılır.
2)Termometre: Civalı, alkollü termometreler en ucuz ve basit sıcaklık ölçü cihazlarıdır. Kompresörden önce ve sonra olamak üzere iki adet kullanılır. Günümüzde dijital göstergeli termometreler kullanılmaktadır.
3)Alçak Ve Yüksek Basınç Presostatı: Soğutma sistemindeki alçak basınç (emme) hattındaki ve yüksek basınç (basma) hattındaki basınçları çalışma sırasında sürekli kontrol eder, belirlenen alçak ve yüksek basınç değerlerininin dışına çıkılmasına engel olmak için kompresörü durdurur.
4)Diferansiyel Yağ Basınç Presostatı: Kompresör yağlama yağı basıncını kontrol eder. Kompresörde gerekli yağ basıncı olmadığında, belli bir sure sonra (90 saniye) kompresör motorunu durdurur. Yağ sarjı ve ilgili diğer bakımlar yapıldıktan sonra, reset kontağına basılıp normal çalışma düzenine geçilir.
5)Yağ Ayırıcı: Büyük sistemlerde kompresör yağlama yağının çevrimde dolaşmasını engellemek ve yağın tekrar kompresöre geri dönmesini sağlamak için kullanılır. Kullanılması sistem verimini artırır. Yağ ayırıcıların genel kullanım amacı yağlı deşarj gazlarını ayırmak ve yağın kompresör karterine düzenli ve doğru bir şekilde geri dönüşümünü sağlamak için kullanılmaktadır.
6)Çek Valf: Sıvının akış yönünün tersi yönde akmaması için akışa tek yönde izin veren valftir. Uygulama durdugunda sogutmanin ters akisini durdurur ve içerideki göz deligi tarafindan parçalarin yüzeyi korunur.
7)İşletme Termostatı: Soğutulacak hacim, soğutulacak akışkan veya buharlaştırıcı gibi kısımların sıcaklıklarının belirli değerler arasında kalmasını sağlayan kontrol cihazlarıdır. Tesisin değişen soğutma yükü ihtiyacını, solenoid valfe ikaz vererek soğutucu; ısıl gücünü ayarlar.
8)Basınç Düşürücü Vanalar: Basınç regülatörleri olup basıncı dengelemeye yararlar.
9)Ses Ve Titreşim Yutucular: Susturucular kompresörün basma hattındaki ses ve titreşimi engellemek için tasarlanmıştır.Kompresör çıkışına konur. Ses ve titreşimi absorbe ederler.
10)Kurutucu Filtre: Montaj sırasında soğutucu akışkan devrelerinde kalan nemin, alçak sıcaklıklarda buzlaşarak doğuracağı tıkanıklıkları ve korozyon etkisini önlemek amacıyla sıvı devresi üzerine konulur. Kurutucuların, ayrıca soğutucu akışkan devresi üzerindeki yabancı maddeleri süzme (filtraj), özelliği de vardır.
11) Sıvı Tankı: Kondenserden sıvı haline gelmiş soğutucu akışkanı tahliye etmek, kondenseri rahatlatmak, bakım ve onarım durumunda sıvıya depo görevi gören tanktır. Kondenserden sonra yer alır ve tüm sıvıyı (soğutucu akışkanı) alacak büyüklüktedir. Likit tankları sistemde meydana gelen dalgalanmaların karşılanmasında, sistemin yüksek basınç tarafında, sıvı ile sıcak gaz arasında bir tampon vazifesi görmek, evaporatöre sıcak gazın gitmesini önlemek maksadıyla kullanılır.
12)Gözetleme Camı: Büyük sistemlerde bulunur. Kondenser çıkışında ve filtreden hemen sonra konur. Soğutucu akışkanın doymuş sıvı olup olmadığını gözetlemek ve sıvı seviyesini görmek için kullanılır. Sistemdeki nem hakkında da bilgi verir. Kondenserin görevini yapıp yapmadığı kontrol edilir.
13)Selonoid Vana: Elektrik akımıyla kumanda edilen bir açma - kapama valfidir. Tesisin fonksiyonuna veya çalışma amacına göre soğutucu akışkan sıvı veya gaz devreleri üzerine monte edilir ve termostat veya presostat tan alacağı ikaza göre sıvı veya gaz devresini açar veyahut kapatır. Genellikle elektrik akımı kesildiği zaman solenoid valf kapalıdır. Genişleme vanasından önce kullanılır. Kompresöre bağlıdır. Kompresör durduğunda kapanarak akışı engeller.
14)Akümülatör: Kompresörden önce konur, kompresöre sıvı kaçışını engeller.
15)Isı Eşanjörü: Aşırı kızdırma ve aşırı soğutma yaparak sistem verimi artırılır.
16)Dört Yollu Vana: Isı pompalarında akış yönünü değiştirebilen elemanlardır. Isıtma konumundan soğutma konumuna veya tersine geçiş yaptırır. Split klimaların hepsinde vardır.
17) Servis Vanaları: Soğutma sistemlerinde akış kontrol ve servis için gerekli önemli elemandır. Servis vanası kompresör giriş ve çıkışına ayrıca sıvı hattı veya sıvı tankı üzerine konabilir. Servis vanası geri konum, ara konum ve ileri konum olmak üzere üç farklı konumda olabilir.
Kaynak: http://eng.harran.edu.tr/~hbulut/Elemanlar.pdf
Comments