Klima santrallerinde verimi önemli derecede arttıran ısı geri kazanım cihazları 4 çeşittir;
Rotorlu(tamburlu) Tip Isı Geri Kazanım Cihazıları: İklim ve iç ortam şartlarına bağlı olarak en verimli ısı ve enerji geri kazanımı sağlayabilen ünitelerdir. Üfleme ve egzoz havası basınç kayıpları tasarımda çok önemlidir. Rotor kullanıma göre sabit veya değişken devirli olabilir. Bakım ve temizliği kolay yapılabilmesi için gerekli yerlere müdahale kapakları yerleştirilir. Bu üniteler ile sistem değerlerine göre değişmek üzere %90‘lara kadar enerji geri kazanımı yapılabilmektedir. Zorlu korozif şartlar için farklı tiplerde epoksi kaplama uygulamaları mümkündür. Kullanım amacına göre: Duyulur ısı aktarımı yapan yoğuşma tipi (condensation), duyulur + gizli ısı aktarımı yapan entalpi tipi (enthalpic), yüksek oranda duyulur+gizli ısı aktarımı yapan soğurma (sorption) tipi ve rotor seçenekleri bulunmaktadır.
Plakalı Tip Isı Geri Kazanım Üniteleri: Plakalı tip ısı geri kazanım üniteleri egzoz havası ve taze hava için birbirine mümkün mertebe karışmayacak şekilde farklı kanallar oluşturacak şekilde tasarlanmış alüminyum kanatlardan ve kasetten oluşmaktadır. Paralel akışlı veya çapraz akış kullanım alanına göre farklılık gösterir. Alüminyum, selülozik veya gözenekli plastik yapıda malzemeden plaka üretimi, arka arkaya birden fazla eşanjör kullanımı ve seçim değerlerine bağlı olarak verim seviyeleri %80-85 seviyelerine çıkabilir. Eşanjör üzerine konulabilen filtreler hem hava filtrasyonu sağlar hem de üniform hava akışı sağlar. Kaliteli işçilik ve doğru üretim teknolojisi ile egzoz ve taze hava arası by-pass riski düşürülebilir. Seçim değerlerine bağlı olarak verimleri %85’lere kadar çıkabilmektedir.
Sulu (Run-Around)(Bataryalı) Tip Isı Geri Kazanım Üniteleri:Sulu ısı geri kazanım üniteleri iki adet sulu bataryanın taze hava ve egzoz havası tarafına yerleştirilmesi ile ve bataryalar arasındaki akışkanın ısı transferini havaya aktarması ile yapılır. İlk yatırım maliyeti ve verimliliği diğer sistemlere göre daha düșüktür.Çok özel uygulamalar sayesinde verimlilik değerleri %70 civarına yükseltilen bu tarz ısı geri kazanım türleri, özellikle hijyenik klima santralleri için taze ve egzoz havası karışma riski bulunmadığından dolayı daha yaygın kullanılır. Duyulur tip ısı eșanjörüdür. İki hava arasında ısı alıșveriși yapılır, nem alıșveriși yoktur. Taze hava ve egzoz hava konumları birbirinden uzak olabilir, iki havanın karıșmaması, hareketli parçanın olmaması tipik özellikleridir. Sulu tip ısı geri kazanımı seçiminde dikkat edilmesi gereken en önemli unsurlar; en uygun batarya yüzey hızının seçimi, hava tarafı basınç kayıp değerlerinin kontrolü ve akışkan sıcaklıklarına bağlı olarak donma riskinin ortadan kaldırılmasıdır.
Isı Borulu (Heat Pipe) Tip Isı Geri Kazanım Üniteleri:Isı borulu ısı geri kazanım sistemleri yatık/dip tip (heat pipe) ve at nalı tip (horse shoe heat pipe) ısı geri kazanım sistemelri olarak ikiye ayrılmaktadır. Isı borulu sistemlerde genel olarak bataryalı sistemlere benzer sadece boruların içinde su yerine soğutucu akıșkan içermektedir.
Yatık/Dik Tip Isı Borulu Isı Geri Kazanım: Kondenser ve evaporatör olarak çalıșan iki bölümden olușan ve içinde uygun miktarda soğutucu akıșkan olan tipik boru / fin eșanjörüdür. Isı alınacak hava evaporatör tarafından geçirilerek ısısının akıșkana aktarılması sağlanır. Buharlașan soğutucu akıșkan daha yüksekte bulunan kondenserde, ısısını eșanjörün dıșından geçen soğuk havaya vererek ısının soğuk havaya aktarılması, dolayısıyla ısı geri kazanımı sağlanır. Duyulur tiptedir, iki hava arasında ısı alıșveriși yapılır, nem alıșveriși yoktur.
At Nalı Tip Isı Borulu Isı Geri Kazanım: At nalı tip ısı borulu ısı geri kazanım eșanjörleri ısı borusunun iklimlendirme nem alma ișlemlerinde kullanılan șeklidir. Nemi alınacak havanın ön soğutulması ve alınan enerji ile yeniden ısıtılması ișlevini görür. Böylece her iki proses için enerji harcanımı gerektirmez.
Kaynak: Untes, Alarko Carrier
Comments